سامانه شمیم و نقشه برداری شمیم چیست؟
نقشه برداری شمیم روشی است که با کمک یک گیرنده مولتی فرکانس، امکان برداشت مختصات دقیق از نقاط مختلف در سطح کشور را فراهم می‌سازد. برای دستیابی به مختصات دقیق با یک گیرنده مولتی فرکانس، نیاز است تصحیحات ماهواره ای از طریق منبعی دیگر ارسال شود. این تصحیحات توسط سامانه شمیم ارائه می‌گردد.
سامانه شمیم در سال ۱۳۹۵ با نصب ۱۴۴ ایستگاه دائمی در سراسر کشور راه‌اندازی شد. واژه شمیم مخفف “شبکه موقعیت‌یابی یکپارچه مالکیت” است. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، با داشتن زیرساخت‌هایی از قبیل بیش از ۴۴۰ واحد ثبتی و ۱۲۰۰ نقشه‌بردار، توانست این سامانه را برای بهبود دقت اطلاعات مکانی املاک پیاده‌سازی کند. سامانه شمیم بستر مناسبی برای توسعه فناوری‌های ماهواره‌ای در کشور نیز فراهم کرده است.
این سامانه در واقع شبکه‌ای از ایستگاه‌های مرجع دائمی GNSS با مختصات معلوم است که امکان تعیین موقعیت آنی در سطح کشور را فراهم می‌کند. هدف اصلی آن نیز تعیین دقیق حدود و مرزهای املاک و زمین‌ها است.
بسیاری از افراد حوزه ژئوماتیک تصور می‌کنند که سامانه شمیم تنها یک گیرنده مولتی فرکانس برای برداشت مختصات است. اما این یک تصور نادرست است. سامانه شمیم یک شبکه یکپارچه است که شامل ایستگاه‌های دائمی، نقشه‌برداران واحدهای ثبتی، روور های GNSS، نرم‌افزارهای مدیریت کاربران و زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مختلف است. پس از استقرار ایستگاه‌ها، نقشه‌برداران با استفاده از این سیستم قادر به برداشت دقیق حدود املاک می‌باشند.
کاربردهای سامانه شمیم
- ثبت دقیق مختصات و اطلاعات مکانی املاک و تهیه نقشه و سند مالکیت
- اصلاح موقعیت املاک در سیستم یکپارچه
- تعیین مختصات نقاط در سیستم‌های UTM ( نقشه یو تی ام چیست ؟ ) یا جغرافیایی
- استفاده در پروژه‌های مختلف نقشه‌برداری، مانند ساخت سدها، پل‌ها و مطالعات زمین‌شناسی
- ثبت دقیق مختصات و اطلاعات مکانی املاک و تهیه نقشه و سند مالکیت
- اصلاح موقعیت املاک در سیستم یکپارچه
- تعیین مختصات نقاط در سیستم‌های UTM یا جغرافیایی
- استفاده در پروژه‌های مختلف نقشه‌برداری، مانند ساخت سدها، پل‌ها و مطالعات زمین‌شناسی
مزایای استفاده از سامانه شمیم
یکی از بزرگترین مزایای سامانه شمیم این است که تنها با یک گیرنده مولتی فرکانس و دسترسی به اینترنت، می‌توان مختصات UTM نقاط را به‌دست آورد. همچنین این سامانه به‌صورت خودکار از ورود داده‌های نادرست جلوگیری می‌کند و احتمال خطا را کاهش می‌دهد. ثبت دقیق اطلاعات در کاداستر نیز باعث کاهش منازعات بر سر زمین‌ها می‌شود. همچنین در مواقعی که زمین‌ها بر اثر حوادث طبیعی از بین می‌روند، اطلاعات ثبت شده در این سامانه امکان بازسازی حدود اراضی را فراهم می‌سازد.
معایب سامانه شمیم
یکی از معایب این سامانه وابستگی آن به اینترنت است؛ زیرا تصحیحات فقط از طریق اینترنت ارسال می‌شوند و در مناطقی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد، نمی‌توان از این سیستم به‌درستی استفاده کرد. همچنین دقت برخی از مختصات‌ها ممکن است در طول زمان با اندکی تفاوت مواجه شود. دیگر محدودیت این سامانه، دقت پایین در محاسبات ارتفاعی است که استفاده از آن برای کارهای دقیق ارتفاعی توصیه نمی‌شود.
نحوه کار با سامانه شمیم
نقشه‌برداری با سامانه شمیم از طریق روش O-RTK انجام می‌شود که مشابه با روش‌های RTK و PPK است. در این روش، گیرنده‌های BASE توسط سازمان دولتی یا خصوصی نصب و تصحیحات لازم از طریق سرور به روورهای متصل به اینترنت ارسال می‌شوند. نقشه‌برداران با اتصال به این سیستم، می‌توانند تصحیحات ماهواره‌ای را دانلود و روی داده‌های خود اعمال کنند.
هزینه نقشه برداری با سامانه شمیم
هزینه تهیه نقشه از طریق سامانه شمیم به عواملی مانند متراژ، کاربری و دسترسی ملک بستگی دارد. املاک با متراژ بالا و دسترسی دشوار هزینه‌های بیشتری خواهند داشت. همچنین، زمین‌های کشاورزی نسبت به املاک تجاری و مسکونی تعرفه کمتری دارند. در نهایت، هر چه اطلاعات بیشتری نیاز باشد، هزینه و زمان تهیه نقشه نیز افزایش خواهد یافت.
چالش های پیش روی سامانه شمیم
با وجود مزایای متعدد سامانه شمیم، همچنان برخی چالش‌ها و محدودیت‌ها در استفاده از این سیستم وجود دارد. اولین چالش همان‌طور که اشاره شد، وابستگی آن به اینترنت است. در مناطق دورافتاده یا نقاطی که زیرساخت اینترنت به‌خوبی فراهم نیست، این سیستم نمی‌تواند به‌درستی عمل کند و به همین دلیل ممکن است نقشه‌برداران با مشکلاتی مواجه شوند. همچنین دقت سیستم در برخی شرایط، به‌ویژه برای تعیین ارتفاع، کمتر از آنچه انتظار می‌رود است و همین مسئله باعث می‌شود که برای کارهای حساس و دقیق ارتفاعی نیاز به استفاده از روش‌های مکمل باشد.
علاوه بر این، یکی از دیگر چالش‌ها، پایداری مختصات برداشت شده است. هرچند سامانه شمیم به‌طور کلی دقت بالایی دارد، اما در برخی موارد ممکن است مختصات برداشت شده در طی چند روز با اختلافات جزئی همراه باشد. این موضوع ممکن است به‌ویژه در پروژه‌هایی که دقت میلی‌متری لازم است، مشکل‌ساز باشد.
توسعه و آینده سامانه شمیم
با توجه به روند رو به رشد استفاده از سامانه شمیم در پروژه‌های نقشه‌برداری و کاداستر، می‌توان انتظار داشت که در آینده این سامانه با ارتقا زیرساخت‌ها و بهبود کیفیت داده‌ها، بیشتر توسعه پیدا کند. یکی از اهداف اصلی توسعه‌دهندگان این سامانه، افزایش دقت و پایداری مختصات‌ها، به‌ویژه در ارتفاعات، و همچنین کاهش وابستگی به اینترنت از طریق ارائه روش‌های جایگزین یا بهینه‌سازی انتقال داده‌هاست.
از سوی دیگر، با گسترش شبکه ایستگاه‌های دائمی و افزایش تعداد نقشه‌برداران آموزش‌دیده در سطح کشور، انتظار می‌رود که این سامانه بتواند به پروژه‌های عمرانی بزرگ‌تر و پیچیده‌تری نیز خدمات ارائه دهد. همچنین، استفاده از سامانه شمیم می‌تواند به بهبود فرآیندهای مرتبط با مدیریت زمین و املاک کمک کرده و در نهایت موجب کاهش تعارضات ملکی و تسریع در صدور اسناد مالکیت گردد.
نقش سامانه شمیم در آینده نقشه‌برداری ایران
سامانه شمیم به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های نقشه‌برداری کشور، نقش مهمی در آینده این حوزه خواهد داشت. با افزایش نیاز به دقت بالا در پروژه‌های عمرانی و توسعه زیرساخت‌های مختلف، نقش این سامانه هرچه بیشتر پررنگ‌تر خواهد شد. استفاده از داده‌های GNSS و شبکه‌های موقعیت‌یابی یکپارچه مانند شمیم، در کنار سایر فناوری‌های نوین، آینده نقشه‌برداری را به سمت دقت و کارایی بیشتر سوق خواهد داد.
این سامانه همچنین می‌تواند در مطالعات زیست‌محیطی، مدیریت بحران و مقابله با حوادث طبیعی مثل زلزله و سیل، نقشی کلیدی ایفا کند. با ثبت دقیق مرزها و اراضی در این سامانه، حتی در شرایط بحران می‌توان به اطلاعات دقیق دسترسی داشت و از آن‌ها برای احیای زمین‌های آسیب‌دیده استفاده کرد.
در نهایت، گسترش استفاده از سامانه شمیم و به‌روزرسانی مداوم آن، نقشه‌برداری در کشور را به سطح جدیدی از پیشرفت و کارایی خواهد رساند و باعث هموارتر شدن مسیر توسعه زیرساخت‌های مختلف ملی خواهد شد.
پاسخ‌ها