نقشه برداری زمینی

فرایند تولید نقشه از سالیان دور یکی از راهبردی ترین و کاربردی ترین اقدامات بشر بوده که تقریباً امروز اکثر ما حداقل یک بار از نقشه استفاده می کنیم. حالا برای مسیریابی در رانندگی و یا ارسال لوکیشن برای دوستمان رشته عمران دو گرایش کلی داره که یکیش عمران است و مربوط به ساخت و ساز و دیگری نقشه برداری است که جایش را مشخص می کند پس هر جا حرف از موقعیت مکانی و یا مختصات جغرافیایی شد، پای یک نقشه بردار در میان است.

نقشه چیست و نقشه بردار کیست ؟

نقشه، تصویر قائم از عوارض زمین است. در نقشه‌ ابعاد و اندازه‌های واقعی به نسبت مشخصی به نام مقیاس کوچک شده است. برای مثال اگر فاصله واقعی دو نقطه روی زمین ۳۰۰ متر باشد و روی نقشه با فاصله ۳ سانتی متر نمایش داده شود مقیاس نقشه 1:1000 می باشد یا به عبارت بهتر هر یک سانتی متر روی نقشه ۱۰۰ متر روی زمین است.

نقشه بردار کسی است که با داشتن دانش فنی، محاسبات دقیق و استفاده از ابزار مهندسی، مراحل نقشه برداری را طی کرده و اقدام به تهیه و ترسیم نقشه می کند. این نکته را باید در نظر بگیریم که فردی که صرفا کار با تجهیزات مهندسی را میداند و به صورت تجربی تهیه نقشه را آموخته، نقشه بردار نیست و در دنیای مهندسی نقشه برداری این افراد اپراتور تجهیزات نامیده می شوند.

تهیه نقشه و مختصات جغرافیایی چه کمکی به ما میکند؟!

برای درک بهتر این موضوع اجازه دهید کمی در زمان سفر کنیم، شاید بهتر باشد خود را جای کسی بگذارید که چند قرن قبل شما زندگی می کرده است. به جرات می‌توان گفت که نقشه کاربردی ترین ابزار مردم و حکومت های جهان بوده است و نقشه برداران جایگاه ویژه ای در جامعه داشتند و نقشه های تهیه شده توسط این افراد باعث می شد درک بهتری از همسایگان و موقعیت خود در کنار آن ها بدست آورند، راه ها و مسیرهای عبور را پیدا کنند و بسیاری کاربرد دیگر که می توان راجع به آن به صورت جداگانه در مقالات آتی به آن اشاه کرد. 

اما امروزه دامنه کاربرد نقشه و دانش تهیه نقشه گسترش چشمگیری داشته است، از ابتدایی ترین کارها مثل مسیریابی گرفته تا اکتشاف و استخراج معادن بزرگ همه و همه از کاربردهای تهیه نقشه است.

شاید خیلی از شما برای گرفتن سند زمین، ملک، جواز تخریب و نوسازی، بررسی منابع ملی و آبخیزداری به ادارات دولتی سر زده باشید، در این صورت می دانید که اولین قدم برای انجام این کارها تهیه نقشه موضوعی از ملک شماست و یا در پروژه هایی بزرگ نظیر احداث پل، اتوبان، سد و… همواره تمامی مراحل در قالب نقشه و مختصات جغرافیایی آماده سازی و اجرا می شود. پس نیاز به تولید نقشه همواره احساس می شود .

انواع نقشه در مهندسی نقشه برداری 

نقشه‌ها بر اساس پارامترهای مختلف به دسته بندی های گوناگون تقسیم می‌شوند. اما به صورت کلی و برای درک بهتر بیاید نقشه ها را در دو قالب نقشه های توصیفی و نقشه های موضوعی تقسیم بندی کنیم.

تعریف نقشه های توصیفی با چند نمونه کاملا برای شما شفاف می شود. مانند نقشه های جغرافیای، نقشه های هواشناسی، نقشه های زمین شناسی، نقشه های شهرسازی و…

اما نقشه های موضوعی کمی جزیی تر هستند و برای پرهیز از ورود به جزییاتی که ممکن است از حوصله شما خارج باشد آن ها را در سه دسته رایج و پر کاربرد تقسیم بندی می کنیم.

۱. نقشه های مسطحاتی ( پلانیمتری)

این نقشه ها صرفا در دو بعد مختصاتی (محور x و محور y) عوارض را توصیف میکنند و ارتفاع عوارض در این نقشه ها درج نمی شود.

۲. نقشه های توپوگرافی ( ارتومتریک)

در این نوع نقشه ها هر سه بعد مختصاتی عارضه در نقشه ذکر می شود به عبارت بهتر عوارض از نظر ارتفاعی نیز مورد بررسی قرار می گیرند.

۳. نقشه های کاداستر ( ثبتی- ملکی)

در این نوع نقشه ها مشخصات ملک، حدود و اندازه، کاربری و مساحت ملک مورد نظر درج و بررسی می شود.

شاخه های نقشه برداری

در دانش نقشه برداری اساسا برای تولید نقشه از روش های مختلفی استفاده می‌شود و تهیه نقشه محدود به کار زمینی با دوربین نقشه برداری و تجهیزات مرتبط با آن نیست. معمولا عملیات نقشه برداری شامل دو مرحله برداشت یا اندازگیری و محاسبه یا ترسیم است.

در کل شاخه های نقشه برداری به شرح زیر می باشد:

نقشه برداری زمینی

تهیه نقشه و تعیین موقعیت نقاط ( برداشت عوارض) به روش مستقیم با استفاده از تجهیزاتی نظیر متر، دوربین نقشه برداری یا جی پی اس را گویند. پروژه های گوناگونی را می توان با تجهیزات نقشه برداری زمینی نظیر دوربین و جی پی اس انجام داد. برای مثال تصور کنید که شما یک مهندس نقشه برداری هستید و قرار است مساحت یه واحد آپارتمان را محاسبه کنید و در قالب یک نقشه به کارفرما ارایه دهید. برای انجام این پروژه فقط کافی است یک متر معمولی یا متر لیزری همراه داشته باشید و کمی هم از فرمول های ریاضی دوران دانشگاه را به یاد داشته باشید. حال همین پروژه با دوربین نقشه برداری نظیر دوربین های لایکا یا هر برند مورد تایید دیگری قابل انجام است. حال فرض کنید که قرار باشد مدل سه بعدی نیز از آپارتمان تهیه کنید در این شرایط لیزر اسکنر نیز به شدت سرعت و کیفیت کار شما را افزایش می دهد.

بصورت کلی در نقشه برداری زمینی بر اساس نوع پروژه ها و البته در نظر گرفتن بودجه دریافتی می‌توان از  تجهیزات مناسب نقشه برداری استفاده کرد. از عمده تجهیزاتی که در این زمینه استفاده می شوند می توان به متر، دوربین نقشه برداری، جی پی اس، لیزر اسکنر اشاره کرد.

شاید برای شما سوال شود که نقشه برداری با GPS در چه پروژه هایی استفاده می شود؟ و چه معیاری را برای انتخاب تجهیزات مناسب نسبت به پروژه ای که داریم، باید در نظر بگیریم؟

برای جواب این سوال باید کمی درباره عملکرد جی پی اس های نقشه برداری بدانید، جی پی اس ها به کمک منظومه ای از ماهواره های که در مدار زمین هستند می توانند مختصات موقعیتی که در آن قرار دارند را با دقت محاسبه کنند اما نکته این جاست که هر مانعی که بین جی پی اس نقشه برداری و ماهواره ها وجود داشته باشد روی دقت مختصاتی تاثیر می گذارد. برای مثال شما نمی توانید برای محاسبه مساحت یک واحد مسکونی از جی پی اس استفاده کنید، زیرا پوشش دیوارهای جانبی و سقف مانع تبادل سیگنال بین جی پی اس نقشه برداری و ماهواره ها می شوند. حال سوال این جاست که از GPS های نقشه برداری در چه پروژه هایی استفاده می‌کنیم؟ فرض کنید قرار است یک بلوار و خیابان های منتهی به آن را برداشت کنید و نقشه آن را برای کارفرما ارسال کنید تا طراح بتواند برای نابینایان فضای عبور طراحی کند.  در این پروژه شما می تواند از جی پی اس استفاده کنید زیرا در سطح شهر پوشش آسمانی برای ارسال سیگنال بین جی پی اس نقشه برداری و ماهواره فراهم است.

یا تصور کنید قرار است مساحت یه زمین زراعی در اطراف شهر را محاسبه کنید و در قالب نقشه و مختصات جغرافیایی به کارفرما ارائه دهید. خب در این پروژه نیز شما می توانید از جی پی اس استفاده کنید زیرا در اطراف شهر پوشش آسمانی برای ارسال سیگنال بین GPS و ماهواره فراهم است.

فتوگرامتری

به زبان خیلی خیلی ساده تهیه نقشه از تصویر با استفاده از دانش نقشه برداری در ثبت،اندازگیری و تفسیر عکس های هوایی را فتوگرامتری یا نقشه برداری هوایی می‌گویند. در فتوگرامتری با استفاده از هواپیما یا پهپاد، تصاویری از منطقه مورد نظر تهیه می‌شود. برای اینکه امکان استخراج مختصات جغرافیایی ارتفاعات از روی عکسها وجود داشته باشد، عکسها باید دارای پوشش طولی و عرضی مناسب باشند. این عکسها پس از طی مراحل مختلف و انجام محاسبات و پردازشهای تصویر لازم، تبدیل به نقشه می‌شوند. تهیه نقشه با استفاده از نرم‌افزارهای خاص تبدیل عکس به نقشه انجام می‌شود. تهیه نقشه، با نظارت سازمان نقشه برداری کشور و یا سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح انجام می‌پذیرد. تهیه نقشه مطابق با استانداردهای ملی تولید نقشه انجام می‌شود. این استانداردها توسط سازمان نقشه برداری کشور تهیه شده است.

در پروژه های فتوگرامتری شما نیازمند هلیشاتی هستید که بتواند دوربین عکاسی را حمل کرده و با پرواز و تهیه عکس از محیط مورد نظر شما، شرایط تهیه یک  نقشه ارتوموزاییک از محل و تبدیل آن به نقشه را فراهم کند.

پس در پروژه های فتوگرامتری محوریت پروژه، پرواز و تهیه عکسای پوشش دار است. پس در این راستا پرنده مناسب و جی پی اس نقشه برداری تنها تجهیزاتی هستند که برای شما الویت دارند.

با توجه به پیشرفت تکنولوژی مخصوصا در یک دهه گذشته در زمینه طراحی هلیشات های سبک برای فتوگرامتری ،  نیاز به استفاده از هواپیماهای مخصوص برای تهیه عکس، بسیار کم شده است و یا به کلی فاقد استفاده می باشند.

فرض کنید محدوده ای ۵۰ هکتاری را قرار است برداشت توپوگرافی کنید و به کارفرما در قالب نقشه تحویل دهید برای این کار لازم است با رعایت اصول اولیه این کار، بر سطح زمین نقاط کنترل زمینی بزنید و مراکز آن ها را با جی پی اس نقشه برداری قرائت کرده و پس از آن با طراحی پرواز و تنظیمات مناسب برای پوشش و دوربین هلیشات، اقدام به تهیه عکس پوشش دار کنید و سپس مراحل پردازش تصویر و تولید نقشه را طی کنید.

ژئودزی

در این شاخه از نقشه برداری با در نظر گرفتن پارامترهای فیزیکی-حرکتی زمین و ایجاد یک شبکه بسیار دقیق، اقدام به تولید نقشه از عوارض می کنند.ژئودزی را می­ توان به شاخه ­های دیگر زیر تقسیم­ بندی نمود: 

ژئودزی فیزیکی: مشاهده و استفاده از اندازه­ گیری­های جاذبی ( اندازه­ گیری­های زمینی، هوایی و فضایی) جهت تعیین شکل زمین و بطور مشخص ژئویید بطوریکه شامل فرمولاسیون و حل مسائل مقدار مرزی می ­باشد.

ژئودزی هندسی: محاسبات؛ غالبا بر روی بیضوی، به منظور تعیین موقعیت دقیق از مشاهدات ژئودتیک که شامل سیستم­های تصویر نیز می­ شود.

ژئودزی فضایی: تعیین مدارات ماهواره­ ها (و در نتیجه تعیین میدان جاذبه)، تعیین موقعیت  بر روی سطح زمین با استفاده از مشاهدات طولی به ماهواره­ های ناوبری

ژئودزی ژئوفیزکی:تکنیک­های ژئودتیک به منظور پردازش­های ژئودینامیکی از قبیل حرکت­ پلیت­ها و یا تغییرات در دوران و توجیه زمین

ژئودزی نجومی: شاخه­ ای از ژئودزی که شامل تحقیق و توسعه تئوری و روش­های ایجاد شبکه­های ژئودتیک نجومی، تعیین شکل، ابعاد و میدان جاذبه زمین یا استفاده از مشاهدات نجومی و روش­های اپتیکی تعیین مدار ماهواره.

سیستم اطلاعات مکانی (GIS)

این شاخه از نقشه برداری با استفاده از روش های نرم افزاری، سخت افزاری و الگوریتم های بررسی داده،  تحلیل و دسته بندی اطلاعات مکانی را میسر می کند.

سامانه اطلاعات مکانی، داده‌های توصیفی و آماری را به اطلاعات مکانی متصل کرده و امکان انواع پرسش و تحلیل‌های مکانی و توصیفی را برروی آن‌ها فراهم می‌آورد. بدین‌تریب GISystem تصمیم‌گیری درخصوص بسیاری از موارد مانند امور تعیین موقعیت برای احداث انواع مشاغل و توزیع منابع، پیش‌بینی وضع هوا بر اساس داده‌های موجود، گزارش قطع برق در شبکه، تحلیل الگوی جرم و … را تسهیل می‌کند.

سنجش از دور

دانش گرد آوری اطلاعات توصیفی و مکانی عوارض از فاصله دور بدون استفاده از تجهیزات نقشه برداری مستقیم و تولید نقشه از این طریق را سنجش از دور می گویند. 

سنجش از دور مزیت فوق العاده ای دارد زیرا با استفاده از آن قادر خواهیم بود، اطلاعات ارزشمندی را از اجسامی به دست آوریم که در فاصله ی بسیار دور از ما قرار گرفته اند ولی همواره می توانند ما را تحت تاثیر قرار دهند. المان اصلی که در این روش مورد استفاده قرار می گیرد، امواج الکترومغناطیسی است. بازتابش این امواج از اجسام مختلف به ما اجازه می دهد تا بتوانیم اطلاعات مختلفی در مورد آنها به دست آوریم. ساختار جسم مد نظر با توجه به نوع آن می تواند امواج الکترومغناطیسی با انرژی و فرکانس مختلفی را بازتاب نکند، همین داده های بدست آمده برای تشخیص عناصر موجود در آنها بسیار مهم خواهد بود.

سنجش ار دور در پیش بینی وضع هوا و اندازه گیری میزان خسارت ناشی ازبلایای طبیعی، کشف آلودگی آبها و لکه های نفتی در سطح دریا و اکتشافات معدنی نیز کاربرد دارد. بدون شک استفاده از این فن در مطالعات اکتشافاتی و منابع طبیعی و سایر موارد پیش گفته نه تنها سرعت انجام مطالعات را بیشتر می کند، بلکه از نظر دقت و هزینه و نیروی انسانی نیز بسیار به صرفه خواهد بود.

یک نکته اول بگم که خیالتون راحت بشه!!! اصلاً نیاز ندارید که حتما همه تجهیزات نقشه برداری مورد نیاز را بخریم، چون شرکت های خدماتی نقشه برداری در سطح کشور وجود دارند که به صورت روزانه یا ماهیانه به شما تجهیزات نقشه برداری از جمله GPS را کرایه می دهند. اما به صورت کلی داشتن دوربین نقشه برداری و GPS از واجب‌ترین تجهیزاتی که برای شروع کار  نقشه برداری به آن نیاز دارید.

اما لازم است کمی راجع به تجهیزات نقشه برداری و شیوه استفاده از آن ها بیشتر آشنا شویم.

مترهای فلزی یا پارچه ای 
نوارهای فلزی بیشتر فولادی بوده و طول آن‌ها از ۳ تا ۱۰۰ متر است‌. تمام طول برخی از این نوارها برحسب میلی‌متر مدرج شده ولی در بقیه فقط ۱۰ سانتی‌متر اولشان درجه‌بندی میلی‌متری دارد. دقت نسبی اندازه‌گیری با این وسایل بین ۱:۱۰۰۰ تا ۱:۵۰۰۰ است. بعضی نوارهای فولادی با کشش سنج همراه است زیرا در موقع اندازه گیری مسافت باید به نوار فلزی کششی وارد شود که طول نوار به اندازه استاندارد گردد.

متر لیزری

یکیی دیگر از ابزار های نقشه برداری زمینی، متر لیزری فاصله‌ یاب است که برای اندازه‌گیری دقیق از پرتو لیزر و عدسی استفاده می‌کند. طریقه کارکرد این وسیله بدین صورت است که یک پالس متمرکز از نور را روی محل مورد نظر انداخته و زمان بازتاب آن را محاسبه می‌کند. در واقع این متر زمان بین تابش و بازتاب نور را اندازه‌گیری کرده و به فاصله تبدیل می‌کند.

توتال استیشن (دوربین نقشه برداری)

توتال استیشن یک دوربین نقشه‌برداری است که تئودولیت الکترونیکی و فاصله‌یاب الکترونیکی را با هم ترکیب کرده. این دستگاه در نقشه‌برداری زمینی مدرن برای انجام کارهای مختلفی مانند برداشت جزئیات، پیاده کردن عوارض بر روی زمین، نقشه‌برداری زمینی صنعتی و … کاربرد دارد.

توتال استیشن می‌تواند عملیات زیر را انجام دهد:

• اندازه‌گیری فاصله • اندازه‌گیری زوایا (افقی و قائم)
• پردازش داده‌ها
• نمایش رقومی جزئیات نقاط
• ذخیره‌سازی الکترونیک داده‌ها

 ویژگی‌های اصلی توتال استیشن‌ها(دوربین نقشه برداری) عبارتند از:

• صفحه کلید: تمامی عملکردها توسط یک صفحه کلید عملیاتی قابل کنترل هستند.
• صفحه نمایش رقومی: این صفحه مقادیر فاصله، زاویه، ارتفاع و مختصات نقطه مشاهده شده، جایی که رفلکتور (تارگت) نگه‌داشته شده‌است را نمایش می‌دهد.
• ارتفاع‌سنجی عوارض دور: ارتفاع مربوط به برخی عوارض غیرقابل دسترس نظیر برج‌‌ها را می‌توان بطور مستقیم قرائت نمود. ریز پردازشگر فراهم شده برای این دستگاه بطور خودکار تصحیحات مربوط به کرویت زمین و شکست متوسط را به مشاهدات اعمال می‌کند.
• برنامه پیمایش: مختصات رفلکتور و زاویه یا راستای رفلکتور را می‌توان ذخیره کرده و در استقرار بعدی دستگاه مجدداً فراخوانی نمود.
• تنظیمات راستا برای فاصله و ارتفاع: با هدف مکان‌نمایی نقطه روی زمین با استفاده از یک تارگت، می‌توانیم راستا و فاصله افقی موردنظر را وارد کنیم و دستگاه، زاویه‌ای که تئودولیت باید به میزان آن چرخانده شود تا راستای موردنظر بدست آید و فاصله‌ای که تارگت باید حرکت کند تا فاصله مد نظر حاصل شود را نشان می‌دهد.شما می توانید با مراجعه به سایت پی شاپ، تمامی مشخصات فنی توتال استیشن(دوربین نقشه برداری زمینی) را مشاهدهه کرده و با یکدیگر مقایسه کنید.

گیرنده تعیین موقعیت جهانی (GPS/GNSS)

سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS)، یک سیستم ماهواره‌ای است که با استفاده از سیگنال‌های رادیویی ماهواره‌ها، موقعیت دقیق را به صورت آنی و  یا پس‌ از پردازش تعیین می‌کند. گیرنده‌های ماهواره‌ای برای تعیین موقعیت نقاط در انواع کاربردهای مختلف نقشه‌برداری زمینی و جمع‌آوری داده، کاربرد دارند. شما می توانید با مراجعه به سایت پی شاپ، تمامی مشخصات فنی گیرنده تعیین موقعیت را مشاهده کرده و با یکدیگر مقایسه کنید.

گیرنده مولتی فرکانس نقشه‌برداری زمینی

این گیرنده‌ها می‌توانند تک‌فرکانس، دو فرکانس یا چند فرکانس باشند. گیرنده‌های چند فرکانسه قادر به دریافت سیگنال از تمامی سیستم‌های تعیین موقعیت هستند. با استفاده از این گیرنده‌ها بسته به روش برداشت و پردازش اطلاعات در کاربردهای مختلف نقشه‌برداری نظیر کاربردهای کشاورزی، کاداستر شهری، خطوط لوله نفت و گاز، ساخت و ساز و راهسازی، صنایع آب و فاضلاب، صنعت برق، زمین شناسی و معدن، کاربری شهری و … موقعیت عوارض را با دقت موردنیاز می‌توان در اختیار داشت. شما می توانید با مراجعه به سایت پی شاپ، تمامی مشخصات فنی گیرنده های مولتی فرکانس نققشه برداری زمینی را مشاهده کرده و با یکدیگر مقایسه کنید.

پهپاد های نقشه برداری

نقشه‌برداری هوایی با پهپاد یک روش نوین و موثر برای انجام پروژه‌های نقشه‌برداری بزرگ و دشوار است. این روش به نقشه‌برداران این امکان می‌دهد که با سرعت و دقت بالا، نقشه های دقیقی را از تصاویر هوایی تهیه کنند. این روش برای پرووژه هایی که دسترسی زمینی به آن‌ها مشکل یا خطرناک است، مانند معادن و دامنه‌های ناپایدار، بسیار مناسب است. البته این روش نیز چالش‌های خود را دارد که باید در نظر گرفته شوند.

لیزر اسکنر 

لیزر اسکنرها از جمله تجهیزات نقشه برداری زمینی هستند که با استفاده از پرتوهای لیزری، می‌توانند فواصل و توپوگرافی اشیاء و سطوح را با دقت بالا اندازه‌گیری کنند. این دستگاه‌ها در نقشه‌برداری سه‌بعدی و تولید مدل‌های دقیق از سازه‌ها و مناظر کاربرد دارند. لیزر اسکنرها می‌توانند بر اساس نوع سیستم اندازه‌گیری، برد مسافتی، زاویه دید و کاربرد مورد نظر، دسته‌بندی شوند.

بر اساس نوع سیستم اندازه‌گیری، لیزر اسکنرها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• لیزر اسکنرهای مبتنی بر مثلث‌بندی: این دستگاه‌ها با استفاده از یک لیزر نوری و یک دوربین، زاویه و فاصله نقاط را اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء کوچک و با جزئیات زیاد مناسب هستند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر سه‌بعدی فارو است.
• لیزر اسکنرهای مبتنی بر تایم‌آف‌فلایت: این دستگاه‌ها با استفاده از یک لیزر پالسی، زمان رفت و برگشت پرتو لیزر را اندازه‌گیری می‌کنند و بر اساس آن فاصله نقاط را محاسبه می‌کنند. این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء بزرگ و دوردست مناسب هستند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر زمینی لیدار است.
• لیزر اسکنرهای مبتنی بر فاز: این دستگاه‌ها با استفاده از یک لیزر مدوله، تفاوت فاز بین پرتو فرستاده شده و دریافت شده را اندازه‌گیری می‌کنند و بر اساس آن فاصله نقاط را محاسبه می‌کنند. این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء متوسط و با سرعت بالا مناسب هستند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر سه‌بعدی زولر است.

بر اساس برد مسافتی، لیزر اسکنرها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• لیزر اسکنرهای برد کوتاه: این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء با برد کمتر از ۱۰۰ متر مناسب هستند. این دستگاه‌ها معمولا از روش مثلث‌بندی استفاده می‌کنند و دقت بالایی دارند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر سه‌بعدی دیجیتال آلایزر است.
• لیزر اسکنرهای برد متوسط: این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء با برد بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مناسب هستند. این دستگاه‌ها معمولا از روش فاز یا تایم‌آف‌فلایت استفاده می‌کنند و سرعت بالایی دارند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر سه‌بعدی فارو است.
• لیزر اسکنرهای برد بلند: این دستگاه‌ها برای برداشت اشیاء با برد بیشتر از ۱۰۰۰ متر مناسب هستند. این دستگاه‌ها معمولا از روش تایم‌آف‌فلایت استفاده می‌کنند و برد بالایی دارند. مثالی از این دستگاه‌ها لیزر اسکنر هوایی لیدار است.

اکوساندر

اکوساندر یک دستگاه الکترونیکی است که با استفاده از امواج صوتی، عمق آب و شکل بستر آن را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه برای نقشه‌برداری هیدروگرافیک، مطالعه زیست‌محیطی، کشف ذخایر زیرآبی و کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکوساندر می‌تواند به صورت تک فرکانسه یا چند فرکانسه باشد. تک فرکانسه به این معنی است که دستگاه فقط یک فرکانس مشخص را ارسال و دریافت می‌کند، در حالی که چند فرکانسه به این معنی است که دستگاه می‌تواند چندین فرکانس مختلف را ارسال و دریافت کند. فرکانس بالاتر باعث می‌شود که دقت اندازه‌گیری بیشتر شود، اما عمق نفوذ کمتر می‌شود. برای اندازه‌گیری عمق آبهای کم، فرکانس بالا و برای اندازه‌گیری عمق آبهای عمیق، فرکانس پایین مناسب‌تر است.

برای استفاده از اکوساندر، باید یک ارسال‌کننده و یک دریافت‌کننده امواج صوتی به بدنه دستگاه متصل شود. این دو قطعه را می‌توان به صورت جداگانه یا یکپارچه نصب کرد. ارسال‌کننده امواج صوتی را به سمت بستر آب می‌فرستد و دریافت‌کننده امواج بازتابیده را می‌گیرد. با توجه به زمانی که امواج صوتی طول می‌کشند تا به بستر برخورد کنند و برگردند، می‌توان عمق آب را محاسبه کرد. همچنین با توجه به شدت و فاز امواج بازتابیده، می‌توان شکل و جنس بستر آب را تشخیص داد.

اکوساندر معمولاً به یک کامپیوتر یا یک صفحه نمایش متصل می‌شود که داده‌های اندازه‌گیری شده را نمایش می‌دهد. این داده‌ها را می‌توان به صورت نمودار، جدول، نقشه یا تصویر مشاهده کرد. برخی از اکوساندرها همچنین دارای حافظه داخلی یا خارجی هستند که می‌توانند داده‌ها را ذخیره کنند. این داده‌ها را می‌توان برای پردازش بیشتر، تحلیل، مقایسه یا گزارش‌نویسی به کامپیوترهای دیگر منتقل کرد. شما می توانید با مراجعه به سایت پی شاپ، تمامی مشخصات فنی اکوساندر ها را مشاهده کرده و با یکدیگر مقایسه کنید.

رشته مهندسی نقشه برداری در مقطع کارشناسی در ببرخی از دانشگاه های کشور ارائه می شود. از جمله دانشگاه های مطرح می توان به دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد تهران جنوب، دانشگاه اصفهان، دانشگاه همدان، دانشگاه صنعتی ارومیه، دانشگاه تبریز و… اشاره کرد.
تمام شرکت های حوزه مهندسی عمران، نقشه برداری، بعضی از شرکت های معماری،‌ سازمان های ثبت و شهرداری‌ها، اداره جهاد کشاورزی و سایر شرکت ها و نهاد های کل کشور، به صورت برون سپاری و یا با استخدام نیروی متخصص در زمینه نقشه برداری فعالیت می کند.

تعرفه خدمات نقشه برداری سال 1402 توسط سازمان برنامه و بودجه کشور در تاریخ 1402/8/20 ابلاغ شده است. این تعرفه شامل خدمات نقشه برداری زمینی، فتوگرامتری، هیدروگرافی، سیستم‌های اطلاعات مکانی (GIS) و سایر خدمات تخصصی رشته مهندسی نقشه برداری می‌باشد. در این تعرفه هزینه خدمات نقشه برداری نسبت به سال 1401 در حدود 33 درصد افزایش یافته است.

برای انجام خدمات نقشه برداری، باید با شرکت‌های مهندسین مشاور ذیصلاح قرارداد بسته و هزینه آن را بر اساس تعرفه مصوب پرداخت کرد. کنترل و نظارت بر این قراردادها به عهده سازمان نقشه برداری کشور و یا سایر سازمانهای ذیصلاح است.

تعرفه خدمات نقشه برداری بر اساس نوع، مقیاس نقشه، مساحت، موقعیت منطقه و سایر عوامل، متغیر است. برای محاسبه دقیق هزینه خدمات  و تعرفه نقشه برداری، باید نوع عملیات نقشه برداری، متراژ، مقیاس و سایر جزئیات را مشخص کرده و با شرکت‌های مهندسین مشاور نقشه بردار یا دفاتر مهندسی نقشه برداری تماس بگیرید.

برای مثال در تعرفه سال ۱۴۰۲، خدمات تفکیک آپارتمان سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، به طور علی‌الحساب برای ساختمان‌های مسکونی و اداری به شرح زیر می‌باشد:

(تعرفه نقشه برداری در تهران)

تا ٢٠٠ مترمربع مقطوع ۱۷,۵۶۴,۶۰۲ ریال

مازاد بر ٢٠٠ مترمربع تا ۶٠٠ مترمربع به ازای هر مترمربع ۹۷,۵۸۲ ریال

مازاد بر ۶٠٠ مترمربع تا ٢٠٠٠ مترمربع به ازای هر مترمربع ۵۴,۶۴۶ ریال

مازاد بر ٢٠٠٠ مترمربع تا ۵٠٠٠ مترمربع به ازای هر مترمربع ۴۳,۹۱۱ ریال

مازاد بر ۵٠٠٠ مترمربع به ازای هر مترمربع ۳۰,۷۳۸ ریال

برای ساختمان‌هایی که تجاری بوده یا بخشی از آن تجاری می‌باشد. برای متراژ تجاری ٢٠ درصد افزایش نسبت به تعرفه مسکونی محسوب می‌شود.  توجه داشته باشید که مثال فوق تعرفه نقشه برداری در تهران می باشد. شما می توانید برای اطلاع از تعرفه خدمات نقشه برداری، به روز ترین تعرفه خدمات نقشه برداری را از سایت نظام مهندسی دریافت کنید.