مقیاس در نقشه برداری
مقیاس در نقشه برداری یکی از موضوعاتی است که در بین علاقه مندان در نقشه برداری بسیاز حائز اهمیت است . در مقاله آموزش مقیاس نقشه برداری مسترپی به طور جامع و کامل در مورد تعریف مقیاس و انواع آن و کاربردهای مقیاس نقشه برداری صحبت خواهیم کرد . اما ابتدا لازم است تا درباره نقشه برداری بیشتر بدانیم.
نقشه برداری یکی از رشته‌های اساسی در ارزیابی زمین و ساخت و ساز است. انواع مختلف مقیاس در نقشه برداری به دقت ویژگی‌ها را بر روی نقشه ها و پلان ها نمایش و اندازه‌گیری می‌کنند. این مقیاس ها در نقشه برداری نقشی حیاتی در تبدیل فاصله های دنیای واقعی به نمایش‌های قابل مدیریت و قابل درک بر روی کاغذ ایفا می‌کنند. مقیاس‌های نقشه برداری به‌طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند: مقیاس‌های گرافیکی، مقیاس‌های کسری نمایشی، و مقیاس‌های لفظی. مقیاس‌های گرافیکی فاصله‌ها را به‌صورت بصری بر روی نقشه نمایش می‌دهند و اغلب شبیه به یک خط‌کش هستند، در حالی که مقیاس‌های کسری نمایشی نسبت فاصله‌های نقشه به فاصله‌های دنیای واقعی را بیان می‌کنند. از طرفی دیگر، مقیاس‌های لفظی فاصله‌ها را از طریق توضیحات نوشتاری بیان می‌کنند. هر نوع مقیاسی برای اهداف خاصی طراحی شده است و به نیازهای متنوع نقشه برداران در انتقال اطلاعات مکانی با دقت و وضوح پاسخ می‌دهد.
این مقاله مسترپی به توضیح کامل انواع مختلف مقیاس ها در نقشه‌برداری می‌پردازد. این موضوع برای تمامی آزمون‌های مهندسی عمران پیش رو، از جمله SSC JE CE و RRB JE Civil، حائز اهمیت است.
مقیاس چیست؟
واحد معرفی نقشه مقیاس میباشد. به معنی نسبت اندازه عارضه روی نقشه به اندازه عارضه روی زمین. از آنجا که نقشه یک دیتای وکتور میباشد ، نمیتوان از واحد آن برای دیتای رستری مانند اورتوفتو استفاده کرد . پس واحد معرفی اورتوفتو ، GSD خواهد بود که به معنی ابعاد زمینی هر پیکسل از تصویر است. مقیاس نشان‌دهنده نسبت بین فاصله اندازه‌گیری‌شده روی پلان و فاصله معادل آن بر روی زمین است. یک طراح ماهر می‌تواند طول‌ها را با دقتی تا 0.25 میلی‌متر ترسیم کند. مقیاس‌ها در نقشه‌برداری به‌طور کلی به سه دسته بزرگ، متوسط و کوچک تقسیم می‌شوند.
انواع مقیاس ها در نقشه برداری
حال که با اهمیت مقیاس در نقشه برداری آشنا شدیم، بهتر است به طور دقیق تر در مورد انواع مقیاس در نقشه برداری صحبت کنیم. در حوزه نقشه برداری، پنج نوع اصلی از مقیاس‌ها وجود دارد که در زیر به‌تفصیل بررسی خواهند شد:
مقیاس مسطح (Plane Scale):
این نوع مقیاس امکان اندازه‌گیری دو بعد متوالی را فراهم می‌کند.مقیاس مورب (Diagonal Scale):
با این مقیاس می‌توان سه بعد متوالی را اندازه‌گیری کرد که دقت را افزایش می‌دهد.مقیاس کمانی (Chord Scale):
برای ترسیم زاویه‌ها بدون نیاز به نقاله استفاده میشود و انعطاف‌پذیری در وظایف نقشه‌برداری را ارائه می‌دهد.مقیاس ورنیه (Vernier Scale):
ابزاری برای اندازه‌گیری دقیق قسمت‌های کسری در یک مقیاس درجه‌بندی‌شده است و شامل انواعی مانند ورنیه مستقیم، وارونه، گسترش‌یافته، دوگانه و دوگانه تاشده است.ورنیه مستقیم (Direct Vernier):
در این نوع، n تقسیمات روی مقیاس ورنیه برابر با (n – 1) تقسیمات روی مقیاس اصلی است، با کمترین میزان محاسبه به صورت s/n.ورنیه وارونه (Retrograde Vernier):
در این نوع، n تقسیمات روی مقیاس ورنیه برابر با (n + 1) تقسیمات روی مقیاس اصلی است.ورنیه گسترش‌یافته (Extended Vernier):
در این نوع، n تقسیمات روی مقیاس ورنیه برابر با (2n – 1) تقسیمات روی مقیاس اصلی است.ورنیه دوگانه (Double Vernier):
ترکیبی از ورنیه مستقیم و وارونه است که زمانی مفید است که تقسیمات مقیاس اصلی در هر دو جهت شماره‌گذاری شده باشند.ورنیه دوگانه تاشده (Double Folded Vernier):
نصف طول ورنیه دوگانه بوده و باعث صرفه‌جویی در فضای مورد استفاده میشود.مقیاس میکرو (Micro Scale):
این دستگاه امکان اندازه‌گیری با درجه دقت بیشتری را فراهم می‌کند و به نقشه برداری دقیق کمک می‌کند.
نمایش مقیاس در نقشه برداری هوایی
نمایش مقیاس در نقشه برداری نیز اهمیت زیادی دارد که به 3دسته زیر تقسیم بندی میشود :
الف. مقیاس مهندسی:
با نسبت 1 سانتی‌متر = 50 متر، این مقیاس برای اندازه‌گیری‌های دقیق در کاربردهای مهندسی استفاده میشود.
ب. کسر نمایشی (R.F):
R.F. نسبت فاصله نقشه به فاصله واقعی است. برای مثال، با مقیاس 1 سانتی‌متر = 50 متر، R.F. برابر با 1/5000 یا 1:5000 خواهد بود.
ج. مقیاس گرافیکی:
این مقیاس به صورت یک خط بر روی نقشه نمایش داده میشود که با یک واحد مناسب از طول در زمین مطابقت دارد. مقیاس گرافیکی این مزیت را دارد که حتی اگر نقشه کوچک شده باشد، می‌توان فاصله‌ها را به صورت مستقیم اندازه‌گیری کرد.
مزایای مقیاس ها در نقشه برداری
مزایای مختلف استفاده از مقیاس ها در نقشه برداری عبارتند از:
تسهیل اندازه‌گیری دقیق: مقیاس ها امکان اندازه‌گیری دقیق فاصله‌ها روی نقشه ها را فراهم می‌کنند و به نمایش دقیق ویژگی‌های دنیای واقعی کمک می‌کنند.
ساده‌سازی ارتباطات: انواع مختلف مقیاس‌ها روشی استاندارد برای انتقال اطلاعات مکانی ارائه می‌دهند و اطمینان حاصل می‌کنند که در ارتباطات نقشه برداری وضوح کافی وجود دارد.
تقویت درک نقشه‌ها: مقیاس ها به کاربران کمک می‌کنند تا فاصله‌های نسبی بین نقاط روی نقشه را بهتر درک کنند و فهم کلی از فضا را بهبود بخشند.
پشتیبانی از یکنواختی: مقیاس‌ها باعث یکنواختی در نقشه‌برداری می‌شوند و اطمینان حاصل می‌کنند که فاصله‌ها به صورت یکپارچه در کاربردهای مختلف نمایش داده و تفسیر می‌شوند.
کمک به برنامه‌ریزی و طراحی: مقیاس های نقشه برداری نقش حیاتی در برنامه‌ریزی و طراحی ایفا می‌کنند و به مهندسان و برنامه‌ریزان این امکان را می‌دهند تا روابط فضایی را به طور مؤثر تصور و تحلیل کنند.
این مقاله از مسترپی تمامی اطلاعات مرتبط با انواع مقیاس ها در نقشه برداری و مزایای آنها را ارائه داده است. این موضوع برای آزمون‌های پیش‌روی شما بسیار مهم است. اگر در حال آماده‌سازی برای آزمون‌های مهندسی عمران در سطح ایالتی و مرکزی و سایر آزمون‌های دیپلمی هستید، در دوره آموزشی AE/JE Civil در اپلیکیشن Testbook ثبت‌نام کنید.
همچنین مجموعه‌ای گسترده از آزمون‌های شبیه‌سازی شده‌ی SSC JE Civil و سوالات سال‌های گذشته‌ی SSC JE Civil در خود اپلیکیشن Testbook در دسترس است که می‌توانید به آنها پاسخ دهید
سوالات متداول در مورد مقیاس نقشه برداری
انواع مختلفی از ترازو وجود دارد، از جمله مقیاس صفحه، مقیاس مورب، مقیاس آکورد، مقیاس ورنیه، ورنیه مستقیم، ورنیه رتروگراد، ورنیه گسترده، ورنیه دوگانه، ورنیه دو برابر و مقیاس میکرو
مزیت استفاده از مقیاس در نقشه برداری این است که امکان نمایش و اندازه گیری دقیق فواصل بر روی نقشه ها یا نقشه ها را فراهم می کند.
در نقشه برداری، مقیاس به نسبت بین فواصل روی نقشه یا پلان و فواصل مربوطه روی زمین اشاره دارد که نمایش دقیق را تسهیل می کند.
محدودیت مقیاس‌ها در نقشه‌برداری این است که نمی‌توانند همزمان ویژگی‌های بزرگ و کوچک را به طور همزمان بر روی یک نقشه نشان دهند که منجر به اعوجاج میشود.
محاسبه مقیاس نقشه در نقشه برداری
برای محاسبه مقیاس، باید فاصله واقعی روی زمین و طول معادل آن روی نقشه را داشته باشیم. همچنین باید واحد اندازه‌گیری در هر دو حالت (روی زمین و نقشه) یکسان باشد. ابتدا باید واحدهای مورد استفاده را یکسان کنیم، به عنوان مثال، طول واقعی روی زمین را به سانتی‌متر تبدیل کنیم.
سپس، با تقسیم کردن طول واقعی بر طول روی نقشه، مقیاس به دست می‌آید.
به عنوان نمونه، اگر فاصله دو نقطه روی زمین ۶ کیلومتر باشد و همین فاصله روی نقشه ۳ سانتی‌متر باشد، مقیاس به این صورت محاسبه میشود:
۶ × ۱۰۰۰ = ۶۰۰۰ متر
۶۰۰۰ × ۱۰۰ = ۶۰۰۰۰۰ سانتی‌متر
۶۰۰۰۰۰ ÷ ۳ = ۲۰۰۰۰۰
بنابراین، مقیاس این نقشه ۱:۲۰۰۰۰۰ است.
تبدیل مقیاس در نقشه برداری
برای تبدیل اندازه‌های واقعی به مقیاس مورد نظر، به عنوان مثال در مقیاس ۱:۵۰۰، هر ۵۰۰ واحد روی زمین معادل یک واحد روی نقشه خواهد بود.
برعکس، برای تبدیل مقیاس نقشه به اندازه واقعی روی زمین، کافی است طول مورد نظر روی نقشه را در مقیاس نقشه ضرب کنیم.
برای مثال، اگر طول خط روی نقشه ۱۰ سانتی‌متر و مقیاس نقشه ۱:۵۰۰ باشد، طول واقعی روی زمین برابر با ۱۰ × ۵۰۰ = ۵۰۰۰ سانتی‌متر یا ۵۰ متر خواهد بود.
برای تغییر مقیاس یک نقشه به مقیاس دیگر، از رابطه زیر استفاده میشود تا ضریب تبدیل به دست آید. این ضریب به ما کمک می‌کند تا اندازه‌ها را در مقیاس جدید محاسبه کنیم.
ضریب تبدیل = مخرج مقیاس جدید ÷ مخرج مقیاس قبلی
برای مثال، اگر مقیاس نقشه فعلی ۱:۲۰۰ و مقیاس نقشه جدید ۱:۴۰۰ باشد، ضریب تبدیل برابر ۲ خواهد بود. در نتیجه، تمام اندازه‌های نقشه قبلی باید بر ۲ تقسیم شوند تا در مقیاس جدید قرار گیرند.
پاسخ‌ها